นายแพทย์กิตต์กวี โพธิ์โน ผู้อํานวยการโรงพยาบาลสวนปรุง
นางจารุณี รัศมีสุวิวัฒน์ พยาบาลวิชาชีพชํานาญการพิเศษ โรงพยาบาลสวนปรุง
นางสาวชุลีพร ภูโสภา อาจารย์พยาบาล วิทยาลัยพยาบาล บรมราชชนนี พะเยา
นางสาวธรัญญา ดีกัลลา นักวิชาการสาธารณสุขปฏิบัติการ โรงพยาบาลสวนปรุง
นางสาวอรพิมล ต้นยศ นักวิเคราะห์นโยบายและแผน โรงพยาบาลสวนปรุง
นางสาวอารีรัตน์ บุญรักษา นักวิชาการสาธารณสุข โรงพยาบาลสวนปรุง
ภายหลังการแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อโคโรน่าไวรัส 2019 ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทุกภาคส่วนของสังคมตั้งแต่การเปลี่ยนแปลงรูปแบบการดําเนินชีวิตประจําวันในระดับบุคคลไปจนถึงการเปลี่ยนแปลงสภาพเศรษฐกิจ สังคม ตลอดจนถึงระบบสุขภาพประชาชนประสบกับปัญหาการว่างงานปัญหาสังคมและเศรษฐกิจ มีความเครียด วิตกกังวล ซึมเศร้า ฆ่าตัวตาย (Ruengorn, Awiphan, Wongpakaran, Wongpakaran, & Nochaiwong, 2021) และหันไปดื่มแอลกอฮอล์เพิ่มมากขึ้น โดยผู้มีภาวะวิตกกังวลดื่มแอลกอฮอล์สูงขึ้น (Capasso et al., 2021) และการดื่มแอลกอฮอล์เป็นปัจจัยเสี่ยง สําคัญต่อการเกิดความคิดฆ่าตัวตาย (Noruma et al., 2021) ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการดื่มแอลกอฮอล์ในระยะหลังการแพร่ระบาด COVID-19 ได้แก่ 1) เพศหญิง พบดื่มสุราเพิ่มขึ้นสองเท่า 2) มีอายุน้อย 3) มีพฤติกรรมการดื่มสุราอย่างหนักก่อนการระบาด 4) มีประวัติการเจ็บป่วยทางจิต 5) ความเครียด 6) ภาวะซึมเศร้า ) วิตกกังวล 8) ความรู้สึกเบื่อหน่าย 9) มีวิธีการเผชิญ ปัญหาที่ไม่เหมาะสม และ 10) มีภาวะว่างงาน (Chodkiewicz et al., 2020; Dawn et al., 2020; Grossman et al., 2020; Kouimtsidis et al., 2021; Schmits etal., 2020; Stanton et al., 2020; Zhang et al., 2020)
การดื่มแอลกอฮอล์ทําให้ผู้ดื่มพร่องด้านการคิด ตัดสินใจ และแก้ไขปัญหาอย่างเหมาะสม เมื่อถูกกระตุ้นจากเหตุการณ์วิกฤติในชีวิต จะใช้วิธีการจัดการปัญหาแบบหลีกหนี หรือหุนหันพลันแล่น และกระทําการที่เสี่ยงต่อการเกิดอันตราย เช่น การทําร้ายตนเอง และพยายามฆ่าตัวตาย ดังรายงานการศึกษาที่ระบุว่า ผู้ดื่มเสี่ยงต่อการพยายามฆ่าตัวตายสูงถึง 6.97 เท่า และยิ่งดื่มปริมาณมาก ความเสี่ยงก็จะยิ่งเพิ่มสูงมากขึ้น และจากการวิเคราะห์ข้อมูลของสํานักงานประกันสุขภาพแห่งชาติระหว่าง ปีพ.ศ. 2556-2562 พบว่า คนไทยที่ดื่มสุรามีความเสี่ยงต่อการพยายามฆ่าตัวตายสูงถึง 5.2 เท่าของคนที่ไม่ดื่ม (ศูนย์วิจัยปัญหาสุรา, 2564) การดื่มแอลกอฮอล์เพิ่มขึ้นของประชาชนนี้ สะท้อนให้เห็นถึงพฤติกรรมสุขภาพที่ไม่เหมาะสมที่ก่อให้เกิดผลลัพธ์ทางสุขภาพทางลบ คือ การฆ่าตัวตาย ซึ่งพฤติกรรมสุขภาพของบุคคลนี้มีความสัมพันธ์ทางบวกกับความรอบรู้ด้านสุขภาพ (health literacy) นั่นหมายถึงหากบุคคลมีความรอบรู้ด้านสุขภาพดีจะมีพฤติกรรมสุขภาพที่เหมาะสม นอกจากนี้ความรอบรู้ด้านสุขภาพยังสามารถทํานายพฤติกรรมการดูแลสุขภาพผลลัพธ์ทางสุขภาพและพฤติกรรมเสี่ยงทางสุขภาพได้ (Flearya, Joseph, & Pappagianopoulos, 2018) จากการทบทวนการศึกษาที่ผ่านมาพบว่าประชาชนมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการดื่มแอลกอฮอล์และการฆ่าตัวตายอยู่ในระดับต่ำ โดยมีความรอบรู้ด้านสุขภาพต่อการฆ่าตัวตาย ไม่ถูกต้องในเรื่องสัญญาณเตือนการฆ่าตัวตายความเสี่ยงของการฆ่าตัวตาย ความสัมพันธ์ของการดื่ม แอลกอฮอล์กับการฆ่าตัวตาย (Ludwig et al., 20210liffe et al., 2016) และมีความรอบรู้ด้านสุขภาพต่อการใช้สารเสพติดไม่เพียงพอเพิ่มความเสี่ยงต่อการดื่มแบบ เสี่ยงต่ำ (low-risk drinking) 1.55 เท่า (OR=1.55, 95% CI 1.15, 2.08) และการดื่มแบบเสียง (hazardous drinking) 1.75 เท่า (OR=1.75 95% CI:1.19, 2.58) (Yangyuen et al., 2021)
ข้อมูลดังกล่าวสะท้อนให้เห็นว่า ความรอบรู้ด้านสุขภาพต่อการใช้แอลกอฮอล์และการฆ่าตัวตายของประชาชนยังเป็นประเด็นที่ต้องได้รับการพัฒนา เพื่อให้ประชาชนมีความรู้ ความเข้าใจที่ถูกต้อง เข้าถึงข้อมูลและใช้ข้อมูลในการตัดสินใจหลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์ซึ่งจะช่วยเพิ่มปัจจัยปกป้องต่อการฆ่าตัวตายได้ อย่างไรก็ตาม องค์ความรู้เกี่ยวกับความรอบรู้ด้านสุขภาพต่อการใช้แอลกอฮอล์และการฆ่าตัวตายยังมีจํากัดและการศึกษาทั้งหมด ดําเนินการในบริบทต่างประเทศ โรงพยาบาลสวนปรุงซึ่งเป็นหน่วยบริการที่มุ่งพัฒนาบริการวิชาการเกี่ยวกับการแก้ไขปัญหาสุขภาพจิตแอลกอฮอล์จึงสนใจพัฒนาโปรแกรมเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพต่อการใช้แอลกอฮอล์และการฆ่าตัวตายในประชาชนไทย โดยมีการศึกษา 2ระยะ ได้แก่ ระยะที่1 การศึกษาความรอบรู้ด้านสุขภาพต่อการใช้แอลกอฮอล์และการฆ่าตัวตายในประชาชนไทยและพัฒนาโปรแกรมเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพต่อการใช้แอลกอฮอล์และการฆ่าตัวตายในประชาชนไทย และระยะที่ 2 การทดสอบประสิทธิภาพของโปรแกรมเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพต่อการใช้แอลกอฮอล์และการฆ่าตัวตายในประชาชนไทยโดยคาดว่าผลการวิจัยครั้งนี้จะช่วยให้มีข้อมูลพื้นฐานเกี่ยวกับความรอบรู้ด้านสุขภาพต่อการใช้แอลกอฮอล์และการฆ่าตัวตายในประชาชนไทยและมีรูปแบบโปรแกรมเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพต่อการใช้แอลกอฮอล์และการฆ่าตัวตายในประชาชนไทยที่จะช่วยให้ประชาชนไทยมีความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับการดื่มแอลกอฮอล์อันจะช่วยเพิ่มพฤติกรรมแสวงหาความช่วยเหลือทางสุขภาพจิตลดพฤติกรรมการดื่มทั้งแบบเสียงต่ำดื่มแบบเสียงดื่มแบบอันตรายและดื่มแบบติดและเพิ่มปัจจัยปกป้องต่อการฆ่าตัวตายในประชาชนไทยต่อไป